روز شمار عملیات مرصاد
31/4/1366
- روزنامه نیویورك تایمز از عملیات ناوگان امریكا در محافظت از نفت‌كش‌های كویتی انتقار كرد و این عملیات را در جهت حمایت از عراق دانست.
- پارسونز: "رغبت ایران برای باز نگه‌داشتن تنگه هرمز، بیش از عراق است"
- سفیر عراق در لندن: "ما به كشتي‌ها حمله خواهیم كرد"
- وزیر نفت كویت: "نباید عراق تنها بماند"
- به گفته بی. بی. سی، انگیزه آمریكا از محافظت از نفت‌كش‌های كویتی، اعاده اعتبار از دسترفته در جریان مك فارلین است.
- تبیین موضع جمهوری اسلامی در قبال خلیج‌فارس و قطعنامه 598 در مصاحبه مطبوعاتی رییس جمهوری و سخنان نخست وزیر.
- آیت‌الله خامنه‌ای: "برخورد ما با آمریكا مهلك خواهد بود."
- میرحسین موسوی (نخست وزیر): "آمریكا قطعنامه 598 را زیر پا گذاشته است."
- عراق اعلام كرد كه قطعنامه 598 را پذیرفته است. سخنگوی دولت عراق: "تصویب قطعنامه 598 پیروزی سیاسی برای عراق است."
- موضع محافل انقلابی لبنان صدور قطعنامه 598 سازمان ملل.
- سفر دكتر ولایتی به آلمان غربی و مذاكره با مقامات این كشور.
- نیروهای سازمان منافقین با پشتیبانی و تحریك رژیم عراق، از طریق نوار مرزی سر پل ذهاب و قصر شیرین، تجاوز خود را با نام عملیات «فروغ جاویدان» آغاز كردند.
28/4/1367
- پذیرش قطعنامه 598 سازمان ملل از سوی ایران.
31/4/1367
-هارولد بروان: "شكست‌های اخیر ایران در جنگ و اختلافات داخلی، نقش اساسی در قبول قطعنامه 598 به عهده دارد و در عین حال، تهران خود را به طور فزاینده‌ای مواجه با حضور امریكا در خلیج‌فارس مي‌دید."
- سه روز پس از اعلام تصمیم جمهوری اسلامی (28/4/1367) مبنی بر پذیرش قطعنامه عزیز، هیچ اشاره‌ای به پذیرش قطعنامه نكرده و در عوض یك طرح صلح چند ماده‌‌ای را مطرح كرد.
- سخنگوی كاخ سفید: امریكا معتقد است كه اكنون به عهده ایران است كه نخستین گام را در جهت عادي‌سازی روابط میان واشنگتن و تهران بردارد.
- تصرف قصر شیرین و عبور از ارتفاعات سر پل ذهاب توسط عراق.
- عقب‌نشینی نیروهای خودی از مناطق عملیاتی میمك و هلاله و پیشروی دشمن در مناطق تنگه‌هایی بیجار و بینای.
- موافقت ایران با اعزام هیأتی از ناظران سازمان ملل برای برنامه‌ریزی نحوه اجرای آتش‌بس و نظارت بر اجرای آن.
2/4/1367
- فرانك كارلوچی وزیر دفاع امریكا: "حضور نظامی امریكا در خلیج‌فارس، تنها وقتی كاهش خواهد یافت كه آتش‌بس به خصومت‌ها پایان دهد و معین شود كه خلیج‌فارس برای كشتیرانی امن است."
- كشته شدن ماهر عبدالرشید، فرمانده سپاه سوم عراقی.
- سفر علي‌اكبر ولایتی به نیویورك برای گفتگو با دبیر كل سازمان ملل.
3/5/1367
- آغاز عملیات مرصاد؛ شكست پیچیده‌ترین ترفند دشمن و منافقین.
- رژیم عراق با به كارگیری گسترده سلاح‌های شیمیایی در جبهه‌های جنگ و موشكباران شهرها، توانست شرایط جنگ را به نفع خود تغییر دهد. این در حالی بود كه كارشناسان نظامی و سیاسی ایران، سرگرم بررسی و پذیرش قطعنامه 598 شورای امنیت ملل متحد بودند و سرانجام این قطعنامه در تاریخ 27/4/1367 از سوی جمهوری اسلامی ایران پذیرفته شد.
چهار روز پس از پذیرش قطعنامه سازمان ملل، قوای رژیم بغداد در 31/4/1367 به منظور تصرف بخش‌های از ایران، تجاوز گسترده‌ای را آغاز كردند؛ ولی با ایستادگی رزمندگان ایران بخش وسیعی از مناطق جنوبی كشور از خطر سقوط نجات یافت. همچنین ارتش عراق در جبهه‌های میانی نیز دست به تحریكاتی زد، كه تا حدی مي‌توانست برای تمامیت ارضی و استقلال كشور ما خطری جای به‌شمار آید. هدف دشمن در جبهه میانی، زمینه‌سازی برای هجوم سازمان مجاهدین خلق یا همان منافقین بود.
در این جبهه، ارتش عراق با حمله به خطوط پدافندی خود، آنها را سرگرم كرده بود تا نیروی منافقین بتوانند پس از شكسته شدن خط به وسیله ارتش عراق، از نقطه دیگری حركت خود را آغاز كنند. به این ترتیب، نیروهای منافقین پس از تصرف جبهه نیروهای ایرانی در منطقه سر پل ذهاب به دست ارتش عراق، بدون آن‌كه روبه‌رو باشند، سوار بر خودروهای خود، به سوی كرمانشاه حركت كردند و تا تنگه "چهارزبر" پیش آمدند. این حركت سریع و حساب شده دشمن، طراحان جنگ و رزمندگان را عافلگیر كرد. به محض رسیدن خبر هجوم منافقین و ارتش عراق به شهرهای مختلف كشور، خیل عظیمی از نیروهای داوطلب به سوی جبهه‌ها روانه شدند. همین امر، محاسبات دشمن را در تصرف بخشی از كشور ایران برهم زد.
در حالي‌كه هنوز حملات ارتش عراق در جنوب كشور قطعی نشده بود، بخشی از نیروهای رزمنده جنوب، راهی غرب كشور شدند تا همراه مردم بسیج شوند و تحت عنوان عملیات "مرصاد"به سركوب حملات عراق و منافقین بپردازند.
عملیات مرصاد روز 5/5/1367 با رمز "یا صاحب‌الزمان(عجل‌الله تعالی وجه‌الشریف) ادركنی" برای مقابله با حركت منافقین و بازپس‌گیری اشغال شده انجام گرفت.
در این عملیات كه با فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و با پشتیبانی هوانیروز ارتش اجرا شد، رزمندگان از سه محور چهارزبر، جاده قلاجه و جاده اسلامآباد ـ پل‌دختر وارد عمل شدند و نیروهای ضد انقلاب را تا پشت نوار مرزی عقب راند؛ اما قوای ارتش عراق، ارتفاعات مرزی را همچنان در اشغال خود نگه داشتند. در عملیات مرصاد، بیش از 120 دستگاه تانك، 400 دستگاه نفربر، 240 قبضه خمپاره‌انداز 60 و 80 میلیمتری و 30 عراده توپ 106 میلیمتری دشمن منهدم شدند. همچنین بیش از 20 تیپ مشترك منافقین و ارتش عراق متلاشی شد و تعداد كشته و زخمي‌های دشمن از مرز 4800 تن گذشت. در این عملیات، نزدیك به 1000 قبضه آر.پی.جی7، 700 قبضه تیربار كلاشینكوف، ده‌ها دستگاه خودرو، ده‌ها دستگاه تانك و نفربر، تعدادی تجهیزات پیشرفته الكترونیكی و مخابراتی و مقادیری اسناد درون گروهی منافقین به دست رزمندگان ایران افتاد.
3/5/1367
- بازپس‌گیری شهر گیلانغرب از دست نیروهای سازمان منافقین و دشمن.
8/5/1367
- تاچر نخست وزیر انگلیس: "تشكلیل جلسه شورای امنیت، به روند برقراری صلح میان ایران و عراق كمك خواهد كرد. برقراری صلح در منطقه، شكست بنیادگرایی تلقی خواهد شد."
8/5/1367
- چارلز دمن: امریكا از گروه‌هایی كه در پی سرنگون ساختن دولت ایران از طریق زور هستند، حمایت نمي‌كند.
21/5/1367
- انتخاب ژنرال اسلاو كایوویچ از كشور یوگسلاوی به سمت فرمانده كل گروه ناظران بر آتش بس میان ایران و عراق.
21/5/1367
- ورود یك دیپلمات انگلیسی به ایران ارزیابی امكان بهبود مناسبات با ایران.
شرح عملیات مرصاد
25 شهریور 1385 ساعت 02:49
در حالی که عراق با بازپس‌گیری اغلب مناطقی که طی سال‌های گذشته از دست داده بود. می‌رفت تا با اقدامات بعدی صحنه نبرد را بیش از پیش به نفع خود تغییر دهد. پذیرش قطعنامه 598 شورای امنیت سازمان ملل از سوی ایران در تاریخ 27/4/1367 موجب گردید ارتش عراق در اقدامی شتاب زده، منطقه خوزستان را بار دیگر مورد هجوم گسترده قرار داده و تا جاده اهواز ـ خرمشهر پیشروی کند و خرمشهر را نیز در معرض تهدید قرار دهد. این تهاجم عراق ـ که دو بار دیگر نیز تکرار شد ـ با مقاومت شدید سپاهیان اسلامی خنثی و ارتش عراق تا مرز، عقب رانده شد.
به این ترتیب، دشمن در حالی که از تصرف خوزستان ناامید شده بود، تهاجم دیگری را در تاریخ 3/5/1367 از طریق مرکز کرمانشاه و با به کارگیری نیروهای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) آغاز نموده و در حالی که اغلب یگان‌های ایران در جبهه جنوب مستقر بودند، تا تنگه چهار زبر (بین اسلامآباد و کرمانشاه) پیشروی کرد. در پی حرکت دشمن، قوای خودی به سرعت وارد عمل شده و با انجام عملیات موسوم به «مرصاد» به مقابله با منافقین برخواستند.
هدف
انهدام عناصر ضد انقلاب (منافقین)
استعداد دشمن
منافقین، حدود 30 تیپ رزمی جهت تهاجم خود به خاک ایران تشکیل داده بودند. هر تیپ 170 نفر نیروی رزمی (20 زن و 150 مرد) در اختیار داشت که به همراه نیروهای پشتیبانی به 280 نفر می رسید و دارای دو گردان پیاده، یک گردان تانک، یک گردان ادوات و یک گردان ارکان و پشتیبانی رزم بود. تعداد کل نیروی رزمنده حدود 5200 نفر و نیروی در صحنه به حدود 7000 نفر می رسید.
تجهیزات منافقین نیز عبارت بود از:
120 تانک سبک کاسکا و پل برزیلی، 40 نفربر PMP، 30 توپ 122 میلیمتری، حدود 240 خمپاره، 1000 آرپی جی هفت، 700 تیربار، 20 توپ 106 میلیمتری، 60 مسلسل دوشکا و حدود 1000 خودرو.
سازمان رزم خودی
قرارگاه مرکزی خاتم الانبیاء (ص)
قرارگاه نجف
لشگر 6 پاسداران به استعداد 7 گردان
لشگر 32 انصار الحسین(ع) به استعداد 7 گردان
لشگر 57 اباالفضل(ع) به استعداد 2 گردان
لشگر 155 ویژه شهدا به استعداد 3 گردان
لشگر 9 بدر به استعداد 6 گردان
تیپ مستقل 12 قائم(عج) به استعداد 3 گردان
تیپ مستقل 75 ظفر به استعداد 1 گردان
تیپ مستقل 66 ولی امر(عج) به استعداد 3 گردان
تیپ مستقل 36 انصار المهدی به استعداد 3 گردان
معاونت فرهنگی قرارگاه نجف به استعداد 1 گردان
کمیته انقلاب اسلامی به استعداد 2 گردان
قرارگاه مقدم نیروی زمینی سپاه
لشگر 27 محمد رسول الله(ص) به استعداد 4 گردان
لشگر 17 علی ابن ابیطالب(ع) به استعداد 1 گردان
لشگر 33 المهدی(عج) به استعداد 1 گردان
لشگر 71 روح الله به استعداد 3 گردان
سپاه ناحیه لرستان به استعداد 2 گردان
قرارگاه سپاه هشتم
لشگر 5 نصر به استعداد 2 گردان
تیپ مستقل 29 نبی اکرم (ص) به استعداد 4 گردان
تیپ مستقل 59 مسلم بن عقیل به استعداد 1 گردان
قرارگاه رمضان به استعداد 1 گردان
نیروهای کرند و اسلام آباد به استعداد 1 گردان
عناصری از لشگر 21 امام رضا(ع) و ارتش
شرح عملیات
پذیرش قطعنامه598، از سوی ایران، عراق را در بن بست سیاسی و نظامی قرار داد، و بر گروه ها و عناصر «اپوزیسیون» نیز شوک شدیدی وارد ساخت. در این میان، منافقین تنها گروهی که همه حیثیت و هستی خود را در گرو جنگ نهاده بودند، برای خروج از بن بست، توطئه ای که ماموریت اجرای آن را به عهده داشتند را به مرحله اجرا در آوردند.
آنان در تحلیل های دورن گروهی خویش، امکان قبول آتش بس از سوی ایران را ناممکن دانسته و باور داشتند که جمهوری اسلامی زمانی قطعنامهرا می پذیرد که از جنبه های سیاسی، نظامی و اقتصادی به بن بست کامل رسیده باشد و تحت چنین شرایطی سقوط حتمی، و قدرت به سازمان منتقل خواهد شد. بنابراین فرصت پیش آمده را زمان مناسبی دانسته و علی رغم آن که طرح حمله به ایران برای سالگرد جنگ تدارک دیده شده بود، زمان آن دو ماه به جلو انداخته شد.
عراق به حمایت و پشتیبانی تسلیحاتی و هوایی از منافقین، نیروهای خود را از انجام دخالت مستقیم در ورود به عمق خاک ایران برحذر داشت و ابتدا برای کاستن از حجم نیروهای خودی در غرب، اقدام به تک وسیعی در خرمشهر نمود وسپس با هجوم و آتش سنگین در منطقه سرپل و صالح آباد، این مناطق را تصرف کرده و راه ورود منافقین به داخل را هموار ساخت، عراق هم چنین، پس از ورود منافقین به داخل، جهت پشتیبانی در چندین نوبت، اقدام به بمباران هوایی خطوط و نیروهای ایرانی کرد و هلیکوپترهای نیروبر عراق نیز، مرتبا به پشتیبانی منافقین مشغول بودند.
هدف منافقین از حمله در عمق خاک ایران، با چندین تانک برزیلی دجله (دارای چرخ های لاستیکی و سرعتی معادل 120 کیلومتر در ساعت)، تسخیر چندین شهر و در آخر رسیدن به تهران و بدست گرفتن قدرت بود، بر طبق زمانبندی، نیروها بایستی ساعت 6 بعد از ظهر روز دوشنبه 3 مرداد به کرند و ساعت 8 شب به اسلام آباد و 10 شب به کرمان شاه رسیده و در این شهر، دولت خویش را اعلام نمایند. اگر چه در ساعت های مقرر به کرند و اسلام آباد رسیدند، اما در مسیر اسلام آباد – کرمان شاه و گردنه حسن آباد، از پیشروی آن ها جلوگیری شد.
در این عملیات (فروغ جاویدان) منافقین با 25 تیپ ( هر تیپ 200 نفر) شرکت داشتند و بدین ترتیب مجموعاً بین 4 تا 5 هزار نیروی عملیاتی وارد ایران شدند. مقارن ساعت 14:30 در تاریخ 3/5/67 منافقین و ارتش عراق عملیات مشترک خود را با هجوم زمینی از طریق سرپل ذهاب و هلی برد از جنوب گردنه پاطاق (نزدیکی سرپل ذهاب) آغاز و به طرف شهر کرند غرب پیشروی کردند و حدود ساعت 18:30 اولین تانک های عراقی با آرم منافقین وارد شهر شدند و پس از تصرف شهر به طرف اسلام آباد غرب پیشروی کرده، به محض رسیدن به مدخل شهر، اقدام به قطع برق و ارتباط مخابراتی و هم چنین تیراندازی و آشفته نمودن اوضاع کردند.
تعدادی از نیروهای سپاه و مردم با آنان درگیر شدند که به علت عدم انسجام نیروها و آمیختگی منافقین با مردم، اوضاع از کنترل نیروهای نظامی خارج، و شهر به تصرف آن ها در آمد. سپس با استفاده از تعداد زیادی تانک دجله و خودرو نیروهای پیاده به طرف کرمان شاه عزیمت کردند که در منطقه حسن آباد (20 کیلومتری اسلام آباد) به دلیل سازماندهی جدید رزمندگان ایرانی و جمع آوری نیرو، منافقین زمین گیر شدند.
نیروهای خودی در فاصله 200 متری آنان در ارتفاعات چهارزبر ضمن تشکیل خط پدافندی با آنان درگیر شده، و بعد از ظهر 4 مرداد با محاصره شهر اسلام آباد، به منظور انسداد عقبه و راه فرار، سه راه اسلام آباد – کرند را قطع، و آن ها را محاصره کردند. نیروهای اسلام در روز 5 مرداد عملیات مرصاد را به رمز یا علی بن ابی طالب (ع) آغاز نمودند و طی چندین ساعت، صدها تن از منافقین را به هلاکت رسانده، و مابقی را به فرار وا داشتند.
در این عملیات، رزمندگان اسلام از قسمت سه راهی اهواز (پشت پمپ بنزین اسلام آباد) دشمن را دور زدند و تلفات زیادی به منافقین وارد کردند. در این عملیات بیش از 2500 تن از منافقین به هلاکت رسیدند و بیش از چهارصد دستگاه خودرو، نفربر و تانک آنان منهدم شد.
نتایج عملیات
- عقب راندن دشمن از خاک ایران اسلامی
- به هلاکت رساندن حدود 2000 نفر و به اسارت درآوردن 250 تن از نیروهای دشمن.
